خواب بذر و انواع آن چیست؟

چکیده مقاله

بعضی وقت ها ممکن است، که بذرهای کوچک به خوابی فرو بروند که بیدار کردنشان سخت باشد. اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در خصوص خواب بذر گردآوری کنید، بهتر است که با ما در این مقاله همراه باشید.

خواب بذر و انواع آن چیست؟

مدت زمان مطالعه: 15 دقیقه

بعضی وقت ها ممکن است، که بذرهای کوچک به خوابی فرو بروند که بیدار کردنشان سخت باشد. از این رو برای بیدار کردن بذرها، باید روش خاصی به کار برده شود. حتما بعد از خواندن این مطلب سوالی ذهن شما را درگیر می کند و از خود می پرسید، که خواب بذر چیست و چگونه باید آن را باید برطرف ساخت؟ خیلی مختصر و مفید باید گفت که خواب بذر، دیر جوانه زدن یا جوانه نزدن بذرها می باشد. اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در این خصوص گردآوری کنید، بهتر است که با ما در این مقاله همراه باشید.

خواب بذر و انواع آن

خواب بذر چیست؟

در اصل توقف فعالیت های زیستی بذر و فیزیولوژی بذر گیاه، بدون برهم خوردن سازمان حیاتی، آن را خواب بذر می نامند. به علاوه خواب بذر یک ویژگی است، که به بذر اجازه می دهد، تا در زمان و مکان مناسب رشد کند. تا بدین صورت جوانه های سبز کمترین آسیب را ببینند. به عبارتی دیگر لازم است بیان کنیم، که بذرها بعد از جدا شدن از پایه مادری خود، بلافاصله جوانه نمی زنند و اصطلاحا یک دوره خواب را سپری می کنند. این ویژگی از جمله قابلیت های گیاه، برای حفظ خود در شرایط محیطی نامساعد می باشد. تحت چنین شرایطی است، که خواب این امکان را برای بذر فراهم می کند، تا وقتی شرایط برای چرخه کامل زندگی گیاه مساعد شد، گیاه شروع به جوانه زدن بکند.

انواع خواب بذرها کدام ها هستند؟

بذرها در این نوع خواب، مستقل از شرایط محیطی در خواب به سر می برند. یعنی اگر شرایط محیطی برای جوانه زنی بذر هم فراهم باشد، باز هم بذرها جوانه نمی زنند. این نوع خواب بذر بیشتر در برخی از گونه های کاکتوس مانند آریوکارپوس ها مشاهده می شود.

خواب ارثی

بذرها در این نوع خواب، مستقل از شرایط محیطی در خواب به سر می برند. یعنی اگر شرایط محیطی برای جوانه زنی بذر هم فراهم باشد، باز هم بذرها جوانه نمی زنند. این نوع خواب بذر بیشتر در برخی از گونه های کاکتوس مانند آریوکارپوس ها مشاهده می شود.

خواب ارثی

خواب القایی

این خواب تحت تاثیر عوامل محیطی در خاک شکل می گیرد و ارثی نمی باشد. خواب القایی زمانی رخ می دهد، که بذر روی بوته قرار داشته و یا از بوته جدا شده باشد. برای شفاف سازی این موضوع می توانیم بذر گندم را مثال بزنیم. دانه گندم روی بوته تمام عوامل جوانه زنی را در اختیار دارد، اما جوانه نمی زند و این خواب القایی بذر است.

خواب القایی

خواب تحمیلی

خواب تحمیلی هماند خواب القایی، تحت تاثیر عوامل محیطی ایجاد می شود و ژنتیکی نمی باشد. تفاوتی که خواب تحمیلی با خواب القایی دارد، این است که خواب تحمیلی زمانی اتفاق می افتد، که بذر از بوته جدا شده و جوانه زنی آن در شرایط نامناسب آب و هوایی و رطوبت زیاد قرار می گیرد، ولی جوانه نمی زند. چنین فرآیندی را خواب تحمیلی بذر می نامند.

تقسیم بندی کردن خواب بذرها

خواب اولیه یا بیرونی

در این نوع از خواب، بذرهای بالغ بلافاصله بعد از جدا شدن از بوته مادری در خواب هستند و جوانه نمی زنند. خواب اولیه زمانی رخ می دهد، که در موقع رسیدگی گیاه به بذر و بلافاصله پس از آن به وجود می آید و از جوانه زدن بذر جلوگیری می کند. به عبارتی دیگر یعنی محیط بر جوانه زنی بذر ( چه شرایط مساعد باشد و چه نامساعد ) اثر ندارد.

خواب فیزیکی

در واقع بعضی از بذرها به خوبی آب را جذب می کنند، اما نمی توانند اکسیژن را جذب کنند. برای این که بذرها بتوانند اکسیژن جذب کنند، باید در دمای مناسب قرار بگیرند. خواب فیزیکی در بذرهایی مانند: شمعدانی سانان، پیچک سانان، اختر سانان و … به وقوع می پیوندد.

خواب مکانیکی

این خواب ناشی از پوسته بسیار سفت بذر است. در خواب مکانیکی پوسته محکم اجازه خروج جنین را ز درون بذر نمی دهد و جوانه به راحتی نمی تواند از پوسته بیرون بیاید، تا جوانه بزند. خواب مکانیکی در بذر میوه هایی همچون: گردو، گیلاس، آلبالو، زردآلو، بادام، هلو و بلوط اتفاق می افتد.

خواب مکانیکی

خواب شیمیایی

مواد بازدارنده ای در گوشت برخی از میوه ها وجود دارد، که مانع از رشد بذر می گردد. تا وقتی که این مواد دور و بر بذر هستند، جوانه زدن امکان پذیر نمی باشد. خواب شیمیایی در بذرهایی چون: کتان، بنفشه، بذر سیب، گلابی و انگور رخ می دهد.

خواب فیزیولوژیکی

این خواب مفهوم کلی برای خواب بیرونی می باشد. اکثر بذرهای تازه برداشت شده در مناطق معتدل دارای این خواب هستند. گیاهان برگ باریک مانند سبزی ها و گیاهان زینتی خواب فیزیولوژیکی را دارند. به علاوه بعضی از بذرها نیز مانند بذر تاج خروس در دمای بالا و بذر کاهو و کرفس در دمای پایین جوانه می زنند. لازم است بدانید، که بذرهایی که نسبت به دما حساس هستند را خواب رکود حرارتی می نامند، که شاخه ای از خواب فیزیولوژیکی می باشد. در واقع بذرهایی که به رکود حرارتی حساسند، به نور نیز حساسیت دارند و از این رو به آن ها بذر رکود نوری می گویند.

خواب فیزیولوژیکی

خواب مورفولوژیکی

در خواب مورفولوژیکی جنین بذر به طور کامل توسعه نیافته است. برخی از بذرها، جوانه های توسعه یافته ای دارند و باید قبل از جوانه زدن بیشتر رشد کنند، تا بتوانند رشد بهتری داشته باشند. بعضی از گیاهان نیز قبل از این که جنین ها توسعه یافته شوند، بذر خود را رها می کنند. این نوع بذرها زمانی که روی زمین فرود می آیند و به آن ها آب رسیده و توسعه می یابند. این روند خواب مورفولوژیکی نامیده می شود و به زمان نیاز دارد.

خواب ترکیبی

خواب ترکیبی از خواب های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ترکیب شده است، که بعضی از بذرها هر دو نوع این خواب را شامل می شوند. یعنی پوسته سخت و خواب فیزیولوژیکی دارند.

چه عواملی در خواب بذرها تاثیرگذارند؟

  1. عوامل محیطی
  2. شکست خاک بذر
  3. آزاد سازی خواب بذر

عوامل محیطی

عواملی همچون: دما، اکسیژن، خاک، یون های معدنی و دی اکسید کربن در خواب بذرها تاثیر دارند. در واقع کم و زیاد شدن این عوامل سبب می شود، تا بذر در خواب به سر ببرد و جوانه نزنذ.

شکست خاک بذر

برای شکست خواب بذر روش های مختلفی وجود دارد. مثلا برای برطرف کردن خاک فیزیکی باید بذر را در آب بخیسانید، تا بذر قادر به جوانه زدن شود.

شکست خاک بذر

آزاد سازی خواب بذر

روش های آزاد سازی در بذر اختلال فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی ایجاد می کنند و این اختلالات باعث پس رسی بذر می شوند. پس رسی نیز موجب تغییرات فیزیولوژیکی در بذر شده و بذر قادر به جوانه زدن خواهد شد. روش های شکستن و آزاد سازی خواب بذر: چینه سرمایی، خراش دهی، خشک انباری، خیساندن بذر و دمای متناوب هستند.

جمع بندی

خواب بذر، انواع آن و تقسیم بندیش در مطالب فوق بازگو شد و تا حدودی خلاصه وار و مفید به توضیحات هر کدام اشاره گردید. به عنوان آخرین نکته مهم در این مقاله باید گفت، که خواب بذر نقش مهمی در توسعه و پراکندگی گونه های گیاهی دارد. از این رو اگر علاقه مند به باغداری، گل ها و گیاهان هستید، بهتر است تا مطالب فوق را به خوبی بررسی کنید و دانستنی های مفید را به حافظه بلند مدت خود بسپارید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید0

سبد خرید